Doksanlı yılların başında Yeşilköy Havacılık Müzesi bünyesinde toplanan modelciler olarak bir bülten çıkarma kararı almıştık. Büyüklerimizin verdiği gaz sonucu bülteni hazırlama ihalesi bana kalmıştı. Genç, hevesli ama cahil bir modelci olarak koşturmaya başladım. Bilgisayarın henüz hayatımıza girmediği o dönemde bültenler daktilo ile yazılıyor, mizanpaj klasik yöntemlerle yapılıp fotokopi ile kalıplar oluşturuluyor ve daha sonra Hava Harp Okulu matbaasında şu an ismini hatırlamadığım bir teknikle çoğaltılıyordu. Sayfa sayısı az, içerik olarak bir Türk Havacılığı uçağının tarihçesi ve modeli ile ufak tefek modelcilik bilgi ve haberleri ile o günün şartlarında çıkarılabilen naif bir bültenimiz oluştu. Bu bültenlerden 1990 Mayıs ayı sayısında Türk Spitfire Mk.1a tanıtılmıştı. Merhum Nejat Deryakulu kısa bir tarihçe ile uçak hakkında bilgi yazısı hazırlayıp (mektup ile) bana gönderdi. Merhum Prof.Dr.Ajun Kurter model renklerinin ve o dönemde bulunabilen boya karşılıklarının listesini ve yine merhum grafiker/modelci ustamız Ruhşen Sayraç üç görünüş çizimleri hazırladı. Türk Spitfire Mk.1a ile ilgili temel alınan yazılı tek Türkçe kaynağın oluşum hikayesi kısaca böyle.

Şimdi uzun yıllardır doğru bildiğimiz fakat yanlış olduğunu yeni öğrendiğimiz bir bilginin düzeltme yazısı ile yeni bir model yapmak gerekiyor. Bültende yayınlandığı zamandan beri sadece üç adet teslim alınan bu uçağın alt kısmının komple siyah olduğu kabul edilirdi. Merhum Nejat amca gençlik dönemini bu uçakların arasında geçirmiş birçok uçağı çok net olarak hatırlayıp bizlere değerli bilgiler aktarmış emekli bir hava kuvvetleri subayı, tarihçi ve modelcisiydi. Söylediği pek çok bilgi bugün bile geçerliliğini korusa da bazı konular zaman içinde hafızaları yanıltmış olabilir. Tabii o dönemde biz cahil gençlerin olmayan internet ortamında olmayan bilgileri araştırmak ve sorgulamak gibi bir imkanımız olmadığından söylenenleri "doğru" olarak kabullenmekten başka bir çaremiz de yoktu. Bugüne kadar ben dahil pek çok modelci altı komple siyah, 1 veya 2 numaralı Spitfire Mk.1a modeli yaptık. Zaman içinde elimize geçen sınırlı sayıdaki fotoğraf da bunu kanıtlıyordu. Uçakların sol yanından çekilmiş bu fotoğraflar alt kısmın  siyah olduğu izlenimini verdi. İngiltere'den zor bela alınabilen sadece üç uçağa ait birkaç poz fotoğraf haricinde çok detay bulunmuyor. İki numaralı uçağın altının tamamen siyah olduğunu ise bir hatıra fotoğrafından görülen detay nedeniyle bilebiliyoruz.

Bundan birkaç yıl önce Hisart Müzesi'ne gönderilen merhum havacı Nihat Aytek'e ait fotoğraf albümüne göz atarken aşağıdaki hatıra karesinde dikkat çeken bir detay yakaladım.

Nihat Aytek'in görevli olduğu Kütahya 42. Av Bölüğü hangarında 1940 yılında çekilen bu fotoğrafta sol başta Nihat Aytek, ortada İngiliz RAF as pilotlarından Michael Stevens ve ismini tespit edemediğim bir pilotumuz daha bulunuyor. M.Stevens o dönem eğitmen sıfatı ile görevli olarak ülkemizdeymiş. Üzerinde oturdukları Spitfire Mk.1a ise B kamuflaj paterninden anladığım kadarı ile 1 numaralı Spitfire. Kütahya'da o dönemde 1 ve 2 numaralı Spitfire'ın olduğu yine fotoğraflardan biliniyor. 2 numaranın kamuflaj paterni A şema olduğu için bu uçak 1 numara olmalı. Kısmen görülse de gövde altı merkez çizgisinden itibaren sağ tarafın beyaz boyalı olduğu bu fotoğraf ile kesinleşmiş oldu. Kanat önünden itibaren motor alt kaportasının tamamen siyah olması ise alt kısımların tamamen siyah olduğuna inanmamızın sebebi.

Tolga ile yaptığımız istişare ve araştırma sonucu 1938 sonu itibarı ile İngiliz av uçaklarının sol gövde yarısı ve kanat altının Night ismi verilen siyaha yakın su bazlı bir boya boyandığını öğrendik. İngiltere Hava Savaşı sırasında yer hava savunma birimlerine dost/düşman tanıma kolaylığı olması için düşünülen bu çözüm yanlış anlamaların sebep olduğu birkaç değişik uygulamaya rağmen 1940 Haziran ayına kadar kullanılmış, sonrasında Sky isimli renk tercih edilmiş. Türkiye'ye gönderilen üç uçaktan ilki olan L1066 seri numaralı uçak Eylül 1940'ta Türkiye'ye teslim edilerek 2901 numara verilmiş . Tarih olarak bu boyama uygulamasının yapıldığı dönemde üretimden çıkmış olduğu anlaşılılıyor. Yedek parça eksikliği nedeniyle gönderilen bu üç Spitfire Mk.1'in hizmet süresi çok uzun olmamış, 1940 yılı sonunda hizmetten çıkarılmışlar.  Kayıtlar  2902 ve 2903 numaralı uçakların eğitim amacıyla kullanılmak üzere İngilizler tarafından geri alınarak  Mısır'daki El Ballah üssüne gönderildiğini söylüyor. 2901 numaralı uçağın akıbeti ise bilinmiyor...

Yeni elimize geçen bu bilgiler ışığında yeni bir Spitfire yapması için Tolga'ya gaz verirken mutad görüşmelerimizden birinde " al sen yap" diyerek elime bir poşet Spitfire ve muhtelif aksesuarı tutuşturuverdi. Geri tepen gazın etkisi ile ölmeden önce bitirilecek modeller serisine bir süre ara verip yeniden Spitfire üretim hattına girdim. Aşina olduğumuz Hasegawa/Revell kombinasyonu Mk.I/II kiti yanında ilave olarak gelen detay setlerini de kullanmak şartı ile kokpit kısmı oluşmaya başladı.

Kitten çıkan parçaların bir kısmını detay setlerinden gelen parçalarla kah değiştirerek kah detaylandırarak bu bölümü toparladım. Bu kısımda kullandığım detay setlerini kısaca listeliyeyim:

Yahu Models (YMA320) borda paneli

Barracuda Cast (BR32174) Cockpit Upgrade Set

Barracuda Cast (BR32173) Cockpit Door (No crowbar)

Eduard (32527) British Seat Belts

Kokpitin toparlanmasını takiben gövdeyi kapatıp yine Tolga'nın ilave ettiği setlerden Archer Fine Transfer firmasının Resin Fastener Mix (AR88002) motor bölgesinde kısmen eksik, kısmen de tesviye sırasında silinen kaporta bağlantılarına başladım.

Sulu çıkartma şeklinde uygulanan ama resin baskı ile kabarık görünen bu bağlantıların yerlerine sabitlemek için zeminin parlak olması gerekiyor. Uygulamadan sonra da kalın bir kat astar atarak yüzeye sabitlemem tavsiye edildi. Öyle de yaptım.

Gövde işleri devam ederken Eagle Edition  firmasının resinden ürettiği daha doğru yağ soğutucuyu (71-32) kanat altında ufak bir operasyon yaparak eskisi ile  değiştirdim.

Hızlıca geçilen montaj aşamalarından sonra sıra boyaya geldi. Uçağın beyaz rengini atmaya başlayınca bir daha iş çıkmasın diyerek milliyet işaretleri ve dümendeki ay yıldız için de beyaz boya atarak maskelemeye hazır hale getirdim. Maske filminden kesilen kare işaretleri ve ay-yıldızı yapıştırarak beyaz kalacak yerleri maskeleyip kırmızı rengi attım. Biraz tersten gitmiş olsam da dümen ve kanatlardaki işaretleri tamamladım. İkinci aşamada beyaz kısımları maskeleyerek siyah kısmı boyadım. Gövde altı tamamlanınca boya tabancası ile önce Dark Earth serbest olarak konturları belirleyerek attım. Daha sonra bu kısımları da maskeleyerek keskin hatlarla Dark Green rengi uyguladım. Dişi maske ile kesilen 1 numaranında boyanması ile modelin boyaması tamamlandı. Kutudaki çıkartma seti tamamen bozulduğu için herhangi bir çıkartma kullanma imkanı olmadı.

Klasik olarak biraz yağlı boya ile silme, boya aşınması, tonlama gibi uygulamarı yaptıktan sonra uygulanan  yarı mat vernik ile  son montaj kısmına geçtim. İniş takımları için Scale Aircraft Conversions firmasının 32075 metal iniş takımı ve tekerleklerini kullandım. Eksozlar da Quickboost firmasının 32168 numaralı setinden boyanarak yerlerine yapıştırıldı. Anten, pitot tüpü, kanopi, seyrüsefer lambaları derken modeli tamamlamış oldum.

Türk Hava Kuvvetleri Spitfire Mk.1a'nın 1 numarasının modelini yapacak olan modelcilere kaynak olması düşüncesi ile yeniden yaptığım modeli ve aksesuarları veren Tolga Ülgür'e teşekkür ederim.

Özkan Türker

Haziran 2025