Sizlerle bugün çok uzun yıllar önce başlanmış ancak bin bir türlü sebeplerle bitirilmemiş bir model projesi ile buluşuyorum. Tam tarihini hatırlamamakla birlikte geçen yüzyıldaki bir tarihte Serhat Güvenç'in bir yurt dışı gezisinde alıp sonra bana "bir ara yaparsın" diyerek bıraktığı 1/48 Breguet XIV B2'den bahsediyorum. Bu "bir ara" nın ne zaman başladığına dair elimde bir bilgi yok ama model kutusunu açıp kurcalamaya başladığım yıl 2005 gibi görünüyor.
Elimde erken dönem yapım aşamalarıyla ilgili çok fazla görsel olmadığı için oluşacak boşlukları bol miktarda malûmatfuruşluk yaparak doldurmak istiyorum, idare edin lütfen... Yok idare edemeyiz diyenler için başka bir modelcinin yapım aşamaları ile ilgili şu linki vermekle yetineyim :https://forum.ww1aircraftmodels.com/index.php?topic=8779.0
Uçağımız Louis Breguet tarafından 1916 yılında tasarımı yapılan bir Fransız keşif/bombardıman uçağı. O döneme dek arkada itici bir motor olan önde geniş görüş açısına sahip keşif uçakları benimsenmiş olmasına rağmen Mösyö Breguet bu tasarımlardan sıkılıp daha fazla taşıma kapasitesine sahip ve daha uzun süre havada kalabilen Breguet XIV modelini ortaya çıkarıyor. Görüntü olarak biraz kaba dursa da sağlam ve başarılı bir tasarım oluyor. Gövdesinde ve kanat kirişlerinde o zaman için henüz yeni sayılan duralumin kullanılıyor. Böylece dönemin diğer uçaklarına göre daha sağlam bir yapıya kavuşuyor. Uçakta 220 beygir gücünde Renault motor tercih ediliyor. İlk uçuşu bizzat Mösyö Breguet tarafından başarılı bir şekilde Kasım 1916 tarihinde yapılıyor ancak metal yapısına şüphe ile yaklaşan Fransız hükümetinin sipariş vermesi Mayıs 1917 tarihini buluyor. Renault motordaki geliştirmelerle birlikte daha verimli hale gelen uçak Breguet ile birlikte yan firmaların da üretimi ile 1926 yılına kadar 8000 adet üretiliyor. Savaş sonrasında posta, ambulans, yolcu taşıma gibi amaçlar için de kullanılıyor. Aralarında Türkiye'nin de bulunduğu pek çok ülkede hizmet veriyor.
Breguet XIV iki farklı tipte üretiliyor : A2 olarak tanımlanan keşif tipi ve B2 olarak tanımlanan bombardıman tipi. B2 tipinde gövde yanlarına bombardıman gözlemini kolaylaştırmak için pencereler ilave ediliyor. Kanat yapısı da değiştirilerek alt kanadın gövdeye yakın bölümüne Mitchelin bomba salan aparatları yerleştiriliyor. Alt kanattaki değişiklik bununla da kalmıyor. A2 tipine göre daha uzun olan alt kanatlara otomatik flap mekanizması ilave ediliyor. Lastik kordonlara bağlı olan flaplar uçağın hızı 112km/s altına düştüğünde kendiliğinden iniyor.
Modelini yaptığım Breguet XIV ise Kurtuluş Savaşı sırasında 26 Eylül 1921 günü Sarıköy meydanına inen bir Yunan uçağı. Personeli esir alınan sağlam durumdaki uçağa Sakarya ismi verilerek 2nci Uçak Bölüğü'nde uzun süre Yunan kuvvetlerine karşı kullanılıyor.
|
Uçağı kısaca tanıttıktan sonra biraz kitten bahsedeyim. Girişte de belirttiğim üzere eski tarihli bu modelin üretimi artık yapılmıyor. Ancak e-bay gibi siteler üzerinden bulunma şansı var. Bu ölçekte (1/48) henüz başka bir firmanın ürünü de bulunmuyor. Gövde, kanat ve dümen parçaları plastik, diğer detayları resin ve metal olarak verilen kitte ayrıca (PE) metal erozyon bir plaka ile detay seti bulunuyor. Plastik baskısı çok kaliteli olmadığından yer yer çapaklar mevcut. Kanat dikmelerinde kalıp birleşme izi ciddi seviye farkı yarattığından fazlaca tesviye işi çıkarıyor. Montaj aşamasında da birleşim yerlerinin iyi alıştırılması zaman çalan işlemlerden. Kitte ayrıca büyük bir ıslak çıkartma seti bulunmakta. Yapım planı çok detaylı olmadığı için başka kaynak fotoğraf ve çizimlerden de yararlanılması gerekiyor. |
|
Bu modeli Türk olarak yapmak isteyenler için de küçük bir not düşeyim : Israrla bulup yapmak istiyorsanız B2 modeli yerine A2 modelini tercih edin. Kaynaklarda Türk Hava Kuvvetleri'nde B2 tipinin de kullanıldığı yazılı olsa da ben mevcut görsellerde Türk BreguetXIV B2 tipine rastlamadım.
Yukarıda da yazdığım üzere modelin yapımına başladığımda kitten çıkan B2 tipine ait bir Türk uçağı fotoğrafı bulamadığım için kiti A2'ye çevirerek işe başlamışım. Bunun için gövde yanlarında bulunan pencere boşlukları kapatılmış. Epoksi putty yardımıyla bu kısım kolaylıkla geçilmiş. Esas eğlenceli kısım alt kanatlarda yaşanmış. Flap çizgisi doldurularak kanat flapsız hale getirilmiş. Kanat üzerinde bulunan bomba salan kısmının tamamen kesilip silinmesi ile birlikte kanat detaylarının nerdeyse tamamı silinmiş.
Uzun yıllar sonra modeli tekrar incelediğimde A2 tipi için alt kanatların kısaltılması gerektiğini fark ettim. Çizimlerden yararlanarak çıkardığım şablon ile kanat uçlarından fazlalıkları keserek tekrar uygun formda zımparaladım. Kanat sinirlerini belirginleştiren detaylar daha önceki işlemler sırasında silindiği için bunları 1mm lik maske bantı ile tekrar yaptım ve CA yapıştırıcı ile sabitledim.
Yarım kalan gövde montajını tamamlarken resin radyatör parçasının haber vermeden sırra kadem bastığını fark ettim. Tabii bunca yıl yüzüne bakmayınca bazı can sıkıcı kayıpların olmasını beklemek lazım. Kendisi ile artık karşılaşma olasılığının olmadığını düşünerek mevcut malzemelerden yeniden bir radyatör şekillendirdim. Neyse ki radyatör ön çerçevesi usul usul kutusunda duruyordu.
Modelin temel tesviye ve montaj işleri tamamlandıktan sonra gelelim renklendirme çalışmalarına... Modeli Kurtuluş Savaşı'nın kahraman uçaklarından "Sakarya" olarak bitirmek niyetindeyim. Ne yazıktır ki bu uçağa ait fotoğraf bir elin iki parmağı kadar. Breguet XIV uçaklarında beş renkli kamuflaj şeması sıklıkla kullanılmakla birlikte istisnalar mevcut. Elimizde istisna kanıtı olacak belge olmadığı için standart beş renk kamuflaj üzerinden yola devam ettim. Buradaki diğer bir sıkıntı ise aynı renklerin çok farklı şemalarla uygulanmış olması. Breguet ve diğer yapımcı firmaların kullandıkları şemalar ve üretim yılları bu farklılıklara neden olmuş. Kaynak fotoğrafa uygun olan bir şema seçerek boyama işlemine başladım. Renkler konusunda da çok fazla kazı yapma gereği duymadım. Ama meraklı ve titiz çalışmak isteyenler için bu döneme uygun boya üreten firmalar olduğunu hatırlatayım. Mevcut çalışmalar ve çizimler ışığında Gunze Sangyo ve Tamiya akrilik boyalardan bazı karışımlar yaparak temel boyama işlemini tamamladım.
Boyama işlemi tamamlanınca sıra milliyet işaretlerine geldi. Yine kaynak fotoğrafları dikkate alarak gövde ve kanat kokartları ile dikey dümendeki hilal ve yıldızı maskeleyerek boyadım. Gövde kokartı içindeki Sakarya yazısını beyaz rapido kalemi ile (becerebildiğim kadar) yazdım.
|
Boyama işlemleri bitince sıra en gergin bölüm olan montaj ve tellerin gerdirilmesine geldi. Kanat parçalarında yıllar içinde meydana gelen şekil bozuklukları arıza çıkaracakmış gibi görünüyordu. Montajın düzgün , kolay ve hızlı yapılabilmesi için yine uçağa göre bir kalıp hazırlanması ve montajın bu kalıp üzerinde bitirilmesi gerekli oldu. Alt kanatları gövdeye pimlerle tutturarak montaj işine başladım. Üst kanadı taşıyan gövde üstü dikmeleri de yerleştirdikten sonra, daha sonra yapması zor olacağından alt kanat taşıyıcı gergileri ve gövde üstü gergilerini bitirdim. Alt kanadı bu şekilde sağlamladıktan sonra dikmeler ve üst kanat yapıştırılarak ara gergilerini tamamladım. Breguet XIV uçağının kendine has gergi ve kumanda telleri için kit ile gelen kılavuz yeterli olmadığı için yabancı kaynaklardan fotoğraf araştırması yapmak gerekti. Tellerin nasıl gerdirildiği ile ilgili sorular için bu konuda daha önce yazmış olduğum detaylı bir makaleye buradan ulaşabilirsiniz. Bu modelde bulunan ellialtı (56) gergi ve kumanda teli makalede anlatılan yöntemle ama bir haftaya yayılan bir zamanda tamamlandı.
|
|
|
|
|
| Kanat gergilerinin tamamlanmasından sonra dikey ve yatay dümen üzerinde bulunan tellere sıra gelmişti. Fakat kit içinde verilen dümen yekelerinden bir tanesinin yine haber vermeden sırra kadem bastığını gördüm. Kızmadım kendisine. Sağa sola bırakılmış, bir düzine intikal görmüş, yıllarca rafta beklemiş kutudan canı sıkılıp bir yerlere gitmesi tabii ki mümkün. Kendisini aramakla geçireceğim zamanı oturup bir kopya yapmaya harcadım. Sanırım iş gördü bu yeni eleman.
|
|
Teller tamamlanıp, Humbrol Metalcote boya ile boyandıktan sonra kader anı geldi. Kalıptan alınan model düz duracakmıydı yoksa kafasına göre çarpılıp şekilsiz bir hal mi alacaktı? Ve ikinci şık gerçekleşti. Kafasına göre takılan alt kanatlar çarpıldı. Ama bu aşamadan sonra yapılabilecek şeyler için sabrım ve zamanım kalmamış olmalı ki bu şekliyle kabullendim modeli. En azından olur da birileri bu tip bir model yapacak olur, kaynak olarak alabilmeleri için buraya koymalıyım diye düşündüm. Ha olmamış mı ? Evet olmadı... Ama hangimiz olduk ki ? Neyse...
Son bir gayretle eksik kalan pervane, tekerlekler ve taret boyanarak yerlerine yerleştirildi. Bu uçaklarda bulunan ön kokpit sol yanındaki makineli tüfek ile sağ yanındaki jeneratörün olmadığını fotoğraflardan teyit ederek takmadım. Arka taret için verilen Vickers makineli tüfeğe benzeyen metal döküm şeye süresiz hava değişimi vererek gönderdim. Yedek kutularından bir tane düzgün Vickers çıkınca onu da takabilirim herhangi bir vakitte.
Böylece çok uzun süre ihmal edilmiş yarım bir modeli sadece kaynak olarak yararlanılabileceği düşüncesiyle Tolga'nın deyimiyle "camlı ama ahşap" dolaba kaldırmış bulunmaktayım. Arızasız güzel modeller sizinle olsun...
Özkan Türker
Haziran © 2019
