Tarihçe:
Kurtuluş Savaşı'nın son günlerinde İzmir'in kurtarılmasının ardından Gaziemir meydanında pek çok uçak ve malzeme ele geçirildi. Bu uçaklardan ikisi Nieuport 27 tipindeydi ve kullanılabilecek durumdaydı. Bu uçaklar derhal 2.Tayyare Bölüğü emrinde hizmete girdi ve 1927 yılında yeni uçaklar alınana kadar eğitim uçağı olarak kullanıldı. Modelini yaptığım uçak bu uçaklardan 123 numaralı "Ganimet 4" isimli uçaktır.
Uzun zaman önce Nieuport 17 uçağını yapmak üzere aldığım kit gerekli gazın bünyeyi erken terk edip bir daha da gelmemesi sebebiyle depoya atılmış bu yüzden de küflenerek plastik hariç bütün malzemesi bozulmuştu. Bu eziyete daha fazla devam etmeden Nieuport 27 için bir anda hasıl olan enerji ile (sanki tezgahta hiç model yokmuş gibi) araya sıkışmasına göz yumdum. Aslında gerekli muamele bir gecelik maceradan çok fazlasını barındırsa da gerekli dökümanın da hazır olduğunu görünce onay verdim kendime...
Kit:
|
Nieuport 27 modelini direk olarak yapabilme şansımız özellikle 1/32 ölçekte mevcut değil. Bazı ecnebi ustaların 1/72 için Nieuport 17 kitinden devşirerek yaptıkları modellere rastladım. Durumun 1/32 ölçekte de yapılmaması için mevcut bahanemin olmadığını gördüm. Hobbycraft'ın modeli çok fazla detayı barındırmayan oldukça yalın parçalara ve detaya sahip bir model. Yine de bu tür bir proje için gereken altyapıyı sağlıyor. Arzu edildiğinde ilave edilecek metal erozyon detay seti, resin motor gibi parçalarla iddialı modeller üretmek olası. Ancak yapık kılavuzu bu tür konularda yardımcı olmaktan oldukça uzak bir fakirlikte. Biraz daha fazla dökümana sahip olmak daha iyi bir model için şart gibi. Neyse ki bu tip uçak için bol miktarda çizim ve diğer dökünana ulaşma şansımız çok. Kitin ne kadar "doğru" olduğu konusunda bir araştırmam ve incelemem olmadı ; o ayrı bir uzmanlık dalı ama elimdeki çizimlere bakılırsa makul gözüküyor... |
|
Yapım:
Nieuport 24/27 uçakları 17 modelinin yapısal olarak ilaveler ve düzeltmeler yapılmış versiyonları. Bunlar her tipte farklılık gösterse de 27 için üç başlıkta toplanabilir :
1- Yuvarlatılmış 17 gövdesi
2- Genişliği ve uçları düzenlenmiş kanatlar
3-Yeniden düzenlenmiş dikey ve yatay dümenler
Nieuport 24 ve 27 modellerinde 17 gövdesinin yanlarına ilave kiriş ve bölmelerle yuvarlatılarak gövde daha aerodinamik bir şekle sokulmuş. Ben de eldeki çizimleri dikkate alarak prototip bloklarından gövde yanlarına ilaveler yapıştırarak şekillendirerek modele başladım.
Modelin yapımına başlarken yaptığım araştırmada 1/32 ölçek Nieuport 17/24/27 modelinde kullanılabilecek Tom's Modelwork yapımı metal detay setini sipariş etmiştim. İlk sipariş kara delikte kaybolunca durum firmaya arz edildi ve mümtaz şahsiyet Richard Harden tarafından ufak bir posta bedeli karşılığı sağ salim tezgah üstüne kondu.
Detay seti ihtiyaç duyulabilecek bütün parçalar düşünülerek dikkatlice hazırlanmış. Bu set ile 17 detaylandırması veya 24/27 modelleri için gerekli diğer parçalar mevcut. Ayrıca kullanım kılavuzu da size hangi parçaların hangi modelde ve nasıl kullanılacağı konusunda yol gösteriyor. Parçaları görünce görmezden gelmek istediğim bazı yerleri de elden geçirme istediği doğdu...
|
|
|
Gövde dış formlarını verdikten sonra gövde içindeki yapıyı da silerek Nieuport 27'nin yapısına uygun olarak tekrar oluşturdum. Kokpit kısmında yapılabilecek pek çok detay ve ilave olmasına rağmen gövdenin kapatıldıktan sonra bunların büyük kısmının görülmeyecek olması can sıkıcı...
Gövde dışında da bez kaplamalı arka kısımları temsil etmesi için çerçeve üzerindeki kısımlara 0.4mm'lik Aizu'nun maskeleme batlarından faydalanarak şeritler attım. Hızlı yapıştırıcı CA yapıştırıcı ile sabitlenen şeritler boyadan sonra bez kaplamanın sarkmasını gösterecek diye umuyorum...
Kutudan çıkan koltukla hiç samimiyet kurmayıp direk metal setteki parçaları birleştirdim. Kontraplaktan mamul gerçeğini temsil etsin diye daha önce defalarca uygulanmış akrilik üzeri yağlı boya ağaç deseni yapma uygulaması burada da uygulandı.
Gövde içine daha uygun bir zemin ilave edilerek altta birleşim yerinin görünmesi engellendi. Gövde iç yanlarındaki gergi telleri için 0.2mm çelik teller kullanıldı. Bu bölümün kuruması aşamasında gövde dışındaki detayların ilavesi ile devam ettim...
|
|
|
Plastik parçaların üzerindeki servis kapaklarını iptal ederek metal parçalarla değiştirdim. Bu parçalar fazla kabarık durduğu için hafif zımpara yaparak kenarlarını yumuşattım. Ayrıca detay setindeki dikiş detayı da uygun boyda kesilip ilave edildi. Kuyruk kısmındaki kontrol tellerinin çıkışları için verilen ilavelerle gövde detayları son buldu.
Kuyruktaki kızak kaplaması 27 modelinde olmadığı için kesilerek iptal edildi. Buradaki boşluk epoxy putty ile kapatıldıktan sonra kızak için yeni yer açıldı.
Gövdenin kapatılıp macun-tesviye-astar... şeklindeki işlemleri devam ederken motoru da tezgaha yatırdım. Kit içinden çıkan motor süper detay sahip değil. Arzu edenlerin resin imalat oldukça kaliteli bir seçenekleri olduğunu fısıldayayım. Durumu fazla kastırmadan mevcut motor üzerinde yapılabilecekleri toparladım. Ekzost boruları pek tatmin edici olmadığından derhal iptal edilerek lehim telinden yenileri yerine yerleştirildi. Sibop iticileri de uygun incelikte çekilmiş kalıp yolluklarından imal edildi. Buji kablolarını boyamadan sonra ilave ettim. Motoru öncelikle Tamiya X-11akrilikle boyadıktan sonra siyah yağlı boya ile sildim. Ekzost boruları için burnt umber yağlı boya tercih edildikten sonra motor da kurumak üzere kutuya geri döndü.
|
|
|
Bir sonraki aşama modelin en kritik düzeltmesini gerektiren kanatlar oldu. Nieuport 27 modelinde alt kanat aynen kalmakla birlikte üst kanat formu ve genişliği (chord) değiştirilmiş. Bu durumda önümüze iki yol çıkıyor : Kitteki kanat üzerinde tadilat yaparak durumu kısa yoldan geçiştirmek (tercih edilen yöntem) veya oturup yeniden kanat yapmak (daha mantıklı ve doğru olan yöntem) . Kanat üzerinde tadilat yapmak nedense daha kolay geldi diyebilirim. Çizimlerle karşılaştırdığımda 17 kanadının kesip biçilerek ve biraz da ilave ile 27 kanadı görüntüsüne sokulabileceği fikri daha cazip geldi.
Kanadın firar kısmından eldeki mevcut kalın plastik levhanın karşıladığı miktarda kısmını keserek çıkardım. Buraya 27 kanadının farkını oluşturan genişlikte parçalar alıştırarak yapıştırdım. Kanat formuna uygun olarak ciddi bir zımpara işleminden sonra istenen formu verdim. Fakat yine de birleşimdeki izleri yumuşatmak için macunla geçiş yapmak mecbur oldu (yeni kanat yapmak işte bu noktada daha uygun bir yöntem ) Eleronlar ise tamamen farklı olduğu için yeniden imal ettim, ondan kaçış olmadı...
Kanat formu tamam olduktan sonra sinirler üzerindeki takviye bantlarını tekrar yapmak gerekti. Zira zımpara aşaması sırasında büyük kısmı silinen detay hem kabaca işlenmişti hem de çok gerçekçi değildi. Bantları ince kesilmiş folyodan yaptım. Ortalarına da perçin açma zamkinosmetresi ile dikiş detaylarını yaptım ancak bu detaylar boyama aşamasında oldukça silik hale geldiler; yapmanın pek bir etkisi olmadı yani...
Kanatlardaki mutlu sonun devamında yatay ve dikey dümen ele alındı. Bu tarz projelere el atıldığında biraz döküman karıştırmanın inanılmaz faydaları var. Tayyarenin anatomisi hakkında biraz fikir sahibi olmak ölümcül bazen de komik hata çukurlarına düşmenizi önlüyor kesinlikle. Örneğin 17 modelinde dümenler iskelet üzerine bez kaplama iken 27 modelinde iskelet üzerine kontraplak kaplama olarak yapıldığını karınca duası kadar bir yazı ile çizimlerin kenarına iliştirivermiş Bay Bergen Hardesty. Şimdi bunun bize ne faydası var diyenler olabilir ki vardır biliyorum: Dümenler kaplama olduğundan üzerlerine bez kaplama görüntüsü verme ibişliğine gerek kalmamış oldu ...
Bu arada motor kaportasının gövdeye tam oturmadığını fark ettim. Direk yapıştırmış olsaydım ciddi biçimde sırıtacaktı. Sebebini bilmiyorum belki gövde birleşiminde bir kalınlık filan olmuştur... Neyse gerekli düzeltmeyi Tamiya epoxy puttyi kaporta üzerine yufka misali yayıp tesviye ederek toparladım.
Boyamaya hazırlanmış olduğuna kanaat getirdiğim modele zemin olarak bir kat parlak beyaz atarak kuruması için birkaç gün terk ettim. Onlar kurumaya devam ederken ben bir başka gıcık işe yöneldim : tel jantlı tekerlek...
|
Şimdi bu tel jant işine bulaşmanın ne alemi vardı bilmiyorum. Tayyarenin jantları kapalı olsa ne olur olmasa ne olur, niye kaşınıyorsun? Elimizdeki dökümana uyduk deyip oraya buraya fiyaka mı? Yok, ne haddimize! Benimki kişisel sıkıntı... Hadi bakalım geçmiş olsun... Tayyare muhtemel geçirdiği bir kırım veya tamir sonrasında jantlardan birini örten bez kaplama ile vedalaşmış. Fotoğrafçı da bunu belgelemiş sağ olsun (çoktan rahmetlidir o ama neyse). Kitte verilen lastikler için biraz şüphelerim oluşsa da kendimi dürtüp yola devam ediyorum. Metal sette verilen tel jant parçalarının nasıl kullanılacağına dair detaylı bir anlatım ve çizim verilmiş. Onlardan yola çıkarak tekerleklerden birisinin göbek kısmını çıkarttıktan sonra kalan kısmı ortadan ikiye ayırdım. Metal parçalar tarif edildiği gibi ince uçlu bir makas ile ayıklanıp ince metal borudan kestiğim yatak etrafına yapıştırıldı. Daha sonra ikiye ayrılan lastik kısmı arasında kalacak şekilde toparlandı. Oldukça hassas bir amele olduğunu itiraf edeyim. Birkaç yerde teller eğrildi ki düzeltmesi epey zahmet verdi. Sonuç tatmin eder gibi ama başka projelerde kullanılacak yeni fikirler de oluştu bu arada (sonraki modellerde söylerim)...
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
Boyama aşamasında fotoğraf çekmeyi unutmuşum kusura bakmayın. Tayyarede kullandığım renkler daha önce SPAD XIII için hazırladığım Humrol karışımlarından oluşuyor. Beş renk Fransız kamuflajında kullanılan standart renkler bunlarmış, tam doğrumudur ben formülü veren abinin yalancısıyım. Fotoğraftaki kamuflaj şemasını da Yunan Nieuport şemasına göre kullandım. Bu arada yazılanlara göre kamuflajlı Nieuportlar Amerikan ve Fransız kuvvetlerince kullanılırmış. Metalik renkli olanlar ise İngilizler tarafından. Gaziemir'de ele geçen uçakların ikisi kamuflajlı Nieuport 27 , birisi ise metalik Nieuport 24bis, belki lazım olur diye ekledim...
Keskin geçişli kamuflajın boyanmasından sonra Türk milliyet işaretleri de maskelenerek fotoğrafa göre boyandı. Birkaç noktada hesap hatası veya kuralsızlık söz konusu gibi ama kadı kızı hesabı affola... Gövde yanındaki Ganimet-4 yazısını beyaz kalem ile kıvırabildiğim kadar yazmaya çalıştım (yazı uydurma değil Google çeviri sağolsun). Boya,vernik,yıkama,kurulama derken modelin toparlanma aşamasına geldim. Oldukça hassas tutturulan alt kanatların aksine üst kanat bütün yapıyı taşıyacak kadar sağlam yapıştı. Dikmelerden sonraki aşama gergi ve kumanda telleri oldu. Misina, tel fırdöndü, hızlı yapıştırıcı ve aktivatör (hızlı yapıştırıcının da hızlandırıcısı var) kullanılarak bu aşamayı sıkıntısız geçtim.
Kokpitin ön kısmını örten deri muhafaza detayı tesviye aşamasında silindiğinden onun yerine ince kablo plastiğinden kestiğim bir fitil ile tamamladım.
Geriye kalan pervane, karbüratör hava girişi gibi detayların ilavesiyle model tamamlanmış sayılır. Diğer Nieuport uçaklarını da yapma heyecanı ile modeli vitrindeki yerine kaldırdık. Kurtuluş Savaşı'nda kullanılan uçaklarımızın modellerini tamamlamak gün geçtikçe daha fazla bir heyecan ve istekle artıyor. Gönül isterdi ki ömrünü tamamlamış bu uçaklar bir dönemim canlı şahidi olarak korunsun, günümüze kadar saklansın ki çocuklarımıza nereden nereye ve nasıl gelebildiğimizi daha iyi anlatabilelim... O bir hayal oldu belki modeller bir miktar fikir verebilir...
İyi modeller
Özkan Türker © Nisan 2011
