İkinci Dünya Savaşı’nın tehlike sinyallerini çok önceden fark etmiş olan Atatürk, Türkiye’nin olası bir savaş durumunda hazırlıklı olabilmesi için ordunun gelişimine büyük önem vermiştir. Sadabat ve Balkan Paktları ile bölgede bir barış garantisi alınmış olmasına rağmen özellikle Akdeniz’de tehdit unsuru oluşturan deniz aşırı hedeflerin gerektiğinde vurulabilmesi için hava kuvvetlerinin bombardıman uçağına ihtiyacı vardı. Bu görüş doğrultusunda yapılan incelemeler sonucunda İngiltere’den Bristol Blenheim, Almanya’dan Heinkel He-111 ve Amerika Birleşik Devletleri’nden de Martin 139W ve Vultee V-11GBT uçaklarının alınmasına karar verildi. Bu uçakların hava kuvvetlerimize kazandırılması ile oldukça caydırıcı bir güç elde edilmiş oldu.
Bu toplu uçak alımının bir parçası olan Martin 139W ,Glenn Martin firmasının 1918 yılında ürettiği bombardıman uçağı modelinden geliştirilmiş bir bombardıman uçağı olup döneminde üretilmiş benzerlerine göre birçok üstünlüğe sahipti ve ilklere imza atmıştı. Bu uçaklar Türkiye Cumhuriyeti tarafından özel olarak sipariş edilip,parası milli bütçeden karşılanmıştır. Model genel olarak Amerikan Hava Kuvvetleri tarafından Martin B-10B olarak kabul edilmiş versiyon ile benzerlik göstermektedir. Ancak başta kullanılan motorun gücünün arttırılması (1000BG) olacak şekilde birçok ilave ve tadilat yapılarak özel bir model üretilmiş ve fabrika bu modeli Martin 139WT olarak adlandırmıştır .
Üretilen uçaklar Baltimore’da test uçuşları yapıldıktan sonra sökülüp,sandıklanarak Türkiye’ye yollanmış,bu uçaklar Yeşilköy de tekrar monte edilip,fabrika teknisyenleri nezaretinde tecrübe uçuşları yapıldıktan sonra 1938 yılı başlarında Hava Kuvvetlerine teslim edilmiştir. Martinler ilk önce Müstakil Martin Taburu olarak Çorlu’da göreve başlamıştır. Ocak 1941’de ise bu uçaklar Eskişehir’deki 1.Tayyare Alayı’na verilmiştir.
Toplam 24 adet alınan Martin 139WT uçakları 1948 yılına kadar hizmet vermiştir. Türk askeri numaraları 2301-2324 arasındadır. Döneminin en gözde bombardıman uçaklarından birisi olan bu uçaklar 2.Dünya Savaşı’nın başlamasını takip eden yıllarda hızla gelişen uçak teknolojisi ile kısa zamanda etkinliklerini kaybetmiştir.
Model Yapımı
Martin 139WT modelini yapmak istediğimizde mevcut olarak sadece Williams Brothers firmasının ürettiği 1/72 ölçekli Martin B-10B kitini buluyoruz. Geçmiş yıllarda Contrail ‘de de 1/48 vakum kiti çıkmıştı,ancak artık üretilmiyor.
Williams Brothers’ın ürettiği model yumuşak plastikten üretilen orta kalitede bir model. Detay olarak pek fazla parçası bulunmamakta. Kitin kalıbı artık bozulmaya başladığından bu kitin yeni üretimini alanlar biraz çapakla karşılaşabilirler.Ancak uçağın gövde alt ve üstünde bulunan oluklu kaplaması oldukça güzel. Gövde parçaları yapıştırılırken bu oluklu kaplamanın bozulmaması için her iki gövde parçasını da çok iyi tesviye edip birbirine alıştırmalı ve sıvı yapıştırıcı ile yapıştırılmalı. Kokpit ve seyrüsefer kabinleri detay açısından sınırlı ancak kanopiler kapandığında içi görünmediğinden bunun pek bir önemi yok. Gövde parçasıyla birlikte çıkan kanat filletleri ile kanatlar arasında bir miktar açıklık kalıyor. Bu açıklığı macun yerine az miktarda Kristal-Klear kullanarak doldurdum. Bizde kullanılan Martinlerin motor kaportaları farklıdır. Bu nedenle kitten çıkan karbüratör hava alıklarını kullanmıyoruz. Modelin montajından sonra sıra boyamaya geliyor.
Martin fabrikası , Türkiye için üretilen uçakların üst yüzeyine Dupont 83_2588 Deluxe Orange denilen parlak kımızımtrak sarı rengi uygulamıştır. Uçağın alt kısımları metaliktir. Üst rengin Federal Standart numarası FS13538 olup Humbrol da 188 numaralı renktir. Alt kısmını ise Tamiya X-11 Silver ile boyadım.Alt –üst boyamanın arkasından sıra çıkarmaların yapıştırılmasındaydı.
Çıkartma olarak Microscale’in 72-0127 numaralı setini kullanmayı düşünmüştüm. Ancak bu sette çıkan 3 numalı uçağımız üst kısımlar koyu yeşil-kahverengi ,alt kısımlar açık mavi olarak gösterilmiş ki elimizdeki fotogflara bakarak bu uçakların kamuflaj olarak hiç uçmadıklarını söyleyebilirim. Ancak hangi kaynağa göre bu uçağı kamuflaj gösterdiklerini de merak ediyorum doğrusu. Kanatlardaki forslar da gerçek ölçülerinden çok daha büyük olarak verilmiştir. Ayrıca bu setteki numaranın şekli de doğru değildir. Bu kadar hatadan sonra çıkartma setinden sadece yön dümeni ve kanat üstü yürüme yolu çıkartmalarını alabildim.Kanat alt ve üst forsları için İzmir’deki Ege Model’den temin ettiğim kare fors setini kullandım . Bu forsların ölçüleri bu modele uygun geliyor. Gövde yanındaki 3 rakamını ise önce fotoğrafa bakarak plastik bir levhaya çizdim. Daha sonra bunu keserek bir şablon çıkardım .Bu şablon yardımıyla numaraları uçağın her iki tarafına da rapido kalem ile çizerek tamamladım.
Uçağın genel yapımı bittikten sonra az miktarda yağlı boya ile (burnt umber) eskitme yaptım. Daha sonra parlak vernik attım (Testors) . Kanopi çerçevelerini ise klasik maskeleme-boyama yönteminden farklı bir biçimde yaptım : Kendinden yapışkanlı alüminyum folyo üzerine uçağın renginden atarak birkaç gün kuruması için bekledim. Daha sonra bu folyoyu bir cam üzerinde jiletle .5mmlik şeritler keserek camların çerçevelerini yaptım. Sanırım bu yöntem Martin gibi bol camlı-çerçeveli uçaklarda oldukça işe yarayacak. Model üzerindeki en son işlem ise anten tellerinin çekilmesi oldu. Bunun için .015 misina kullandım. Misinayı gergin ve düzgün bir şekilde yapıştırmak için Japon yapıştırıcısı,aktivatör (yapıştıcının hemen donmasını sağlar) ve sağlam bir sinir sistemi gerekiyor. Eğer bu sınavdan da geçer not alırsanız güzel bir Türk Martin 139WT’niz olmuş demektir.
Özkan Türker © 2002
Kaynak : Havacılık Müzesi ,Model Uçak Bülteni Kasım 1990-Sayı : 9