Rutin modelcilik faaliyetlerimin sürdüğü bir dönemde Nejat tarafından önüme konulan birkaç fotoğraf ve hadi bunu yapalım şeklindeki kısa bir gaz verme muhabbetiyle kendimi bu modelle karşı karşıya buluverdim. Aslında hiç de sıfırdan model yapacak bir hal-i ruhiye içinde olmasam da verilen gazın muhteviyatında bulunan bir takım hususlar etkili oldu sanırım.

Tayyaremiz Türk-İtalyan Savaşı sırasında hava kuvvetine sahip taraf olan İtalya tarafından kullanılan Fransız yapımı Nieuport IV olup aslında bir yarış uçağıdır. Havacılığın emekleme devrinde patlak veren bu savaşta kullanılabilecek askeri yeteneklere sahip uçakların henüz tasarlanmamış olması sebebiyle o zamanki şartlarda nispeten başarılı sayılabilecek Nieuport, Bleriot ve Farman gibi yapımcıların uçakları keşif ve gözlem amaçlı askeri uçuşlarda kullanılmasına  neden olmuştur.  Yapı itibariyle kendini ve içindeki pilotu ancak taşıyabilen bu uçakların saldırı veya savunma silahı taşıyabilecek durumları yoktu. Ama kanatçık takılmış birkaç el bombasının atılabildiğini kaynaklar bize yazmış.

Uçağın kullanıldığı ilk savaş olması sebebiyle de askeri havacılığın pek çok ilki de bu savaş sırasında İtalyanlara nasip  olmuş : İlk hava keşfi,  ilk havadan bildiri atma, ilk bomba kullanımı, ilk hava keşif fotosu, ilk düşürülen uçak ve ilk esir edilen pilot gibi... Modelimize konu olan uçak da 10 Eylül 1912  günü keşif uçuşuna çıkan Yüzbaşı Riccardo Moizo!ya ait olan ve yerden açılan ateş sonucu mecburi iniş yapan uçaktır. Böylece Moizo ilk esir olan pilot ünvanını kazanır.

Moizo'nun uçağına ait birkaç fotoğraftan tipinin Nieuport IV olduğunu tespit ettikten sonra ölçek olarak belirlediğimiz 1/16 ölçeğe göre çizim faaliyetlerine başladım. Şansımıza bu uçağa ait oldukça detaylı olarak çizilmiş planlar ve müzelerde bulunan birkaç kopyaya ait fotoğrafa erişebildim. Hal böyle olunca uçucu modelcilik bilgilerinin de olaya karışması ile planın ve inşaasının başlaması hızlı oldu. Yapım için uçucu modellerde kullandığımız teknik ve malzemeleri kullanmak işimi oldukça kolaylaştırdı. İlk yapım aşamalarını içeren fotoğraflar oğlum tarafından yanlışlıkla sonsuzluk ve ötesine yollandığı için buradan aktaramıyorum, özür.

Modelin gerçeğine uygun ahşap iskeleti 2.5x2.5mm lik balsa çıtadan yapıldıktan sonra kokpit ve ön tarafta bulunan metal destekleyiciler plastik malzeme kullanılarak ana yapıyı oluşturdum. Kaplama olarak yine uçucu modellerde kullandığımız Esaki isimli Japon kağıdını kullandım. Bu kağıdın özelliği kaplamadan sonra nemlendirildiğinde gerilerek düzgün bir yüzey vermesidir. Gerilen kağıt üzerine vernik ve boya kayları atıldığında kolay yırtılmayan sağlam bir kaplama oluşturur.

Kanatlar da gerçek yapıya uygun profil ve kiriş  kullanılarak yine balsadan yapıldı ve kağıt kaplandı. Kanat profili ince olduğu için kiriş çıtalarına ilave olarak çelik tel ile destek yaptım. Zira bu büyüklükteki kanatların sabitlenmesi biraz sıkıntı yaratacaktı.

Kokpit ve motor kaplamasını oluşturan  metal kısmın değişken formu sebebiyle önce bu kısmın bir kalıbını hazırladım. Balsadan yaptığım kesit ve kaplamalar ile istenilen şekli verdikten sonra bu kalıp üzerinde termaform vakum yöntemiyle plastik levhadan kaportayı oluşturdum.

Modelde kullanacağım büyüklükte ölçekli hazır pervane bulma şansım olmadığı için pervane için bir şablon hazırladıktan sonra farklı renk tonlar verecek ağaç cinsi kaplamaları epoksi yapıştırıcı kullanarak presledim. Daha sonra şekillendirmek üzere dinlenmeye bıraktım.

Yükselik ve yön dümenleri de balsa levha ve şetirler yardımıyla , boyandıktan sonra görünmesini istediğim şekliyle yapıp üzerini yine Esaki ile kapladım. Birkaç kat vernik attıktan sonra boyaya hazır hale geldiler.

Gövdenin yapımı sırasında iç detayların yapımına da başlamıştım. Pilot koltuğu önce plastik levhadan şekillendirilerek ortay çıktı. Üzerindeki deri döşeme için Tamiya Epoksy Putty  kullandım. Pilotun hemen önünde bulunan yağ ve benzin deposu da uygun çaptaki yuvarlak ağaç üzerine (bildiğimiz süpürge sopası tam geldi) plastik sararak yaptım. Depo aslında tam yuvarlak değil. Kanat kiriş bağlantısına bağlandığı için fotoğrafta görülmeyen bir girintisi var. Dümen levyesi ve pedallar da muhtelif plastik parçalardan yine plandaki ölçü ve şekillerde hazırlandı.

Modelin motoru da hazır olarak bulunabileceği bir ölçekte olmadığından  sıfırdan bütün parçaların hazırlanması gerekti. Çizimle başlayan bu süreçte sırasıyla önce motor bloğunu şekillendirdim. Daha sonra kalıp alarak çoğaltmak üzere bir silindir mastarı hazırladım. Blok üzerindeki detaylar hazırlanırken silindirin kalıbı ve çoğaltma işlemlerini tamamladım.

Montajı tamamlanan motor daha sonra akrilik silver ile boyandı ve yağlı boya ile yıkama yapıldı. Bujiler ve kablolar yerleştirildikten sonra daha önce tamamladığım pervane ile buluşturdum.

Kaplaması tamamlanmış ana parçalar yine akrilik boyalardan yapılan krem tonları ile boyandı. Tamamen kurumasının ardından yağlı boya ile silmeye başladım. Burnt amber  ile silinen parçalar daha canlı ve gerçekçi bir görünüm kazandı. Hafifçe yapılan ince zımpara ile yüzeyin daha pürüzsüz ve parlak olmasını sağladım. Bu aynı zamanda yıpranmış bez dokusu etkisini arttırmış oldu.

Boyama işleri tamamlanmış olan dümen parçalarını yerlerine taktıktan sonra dümen tellerini de yerleştirdim. Biraz zaman alan  ve gerginlik yaratan bu detaylarla model biraz daha zenginleşmiş oldu.

Projenin fazlaca geren ve gerdirilen kısmını oluşturan tel jantlı tekerleklerin yapımı için birkaç deneme ve çalışma yaptım. Buraya modelde kullanılan son halini koyuyorum, diğerleri benim zihni sinir  arşivime gömüldü çoktan. Jant göbeği için daha önceleri temin edilmiş alüminyum göbek işin kurtarıcısı oldu. Jantı oluşturan çember parçalarını 1mm'lik kontraplaktan  lazerde keserek toparladıktan sonra bunları merkezleyecek bir kalıp hazırladım. Çember ve göbeği sabitledikten sonra gergi tellerini 0.15mm'lik misina ile yaparak yapıştırdım. Lastik için hırdavatçılardan alınan uygun çap ve kalınlıktaki O-ring contalar biraz zımpara marifeti ile toparlandıktan sonra çembere geçirip sabitledim. Daha iyisi için Şam'dan kayısı sipariş edildi ama sanırım artık o da zor gelecek görünüyor...

Bu arada yapmış olduğum iniş takımı parçaları ile biraz fazlaca boğuştuğumdan  fotoğraf çekmeyi unutmuşum. Metal ve plastikten oluşan bu yapıyı çizimlere göre hazırladığım halde modele uydurmak bir hayli sıkıntılı oldu. Hiç tahmin etmedim kadar bir mesaiyi bu garabet bacakları , ortadaki makasları ve mahmuzu yaparken harcadım.

Motor ve ön metal kaplamanın tamamlanması ile modeli oluşturan ana parçaların bir araya getirilmesi aşamasına geldim...

Neyse ki kumanda ve gergi telleri için çok fazla zaman ve sinir kaybetmeden tamamlamak mümkün oldu. Metalik renkli naylon ip kullandığım gergi sistemi kanatları modele bağlayan ve taşıyan önemli bir görev üstlendi. Kanat içindeki çelik teller dahi bu uzunlukta ölçeği bozmadan sabit tutturulacak bir bağlantıya sahip değiller.

Netice olarak ortaya çıkan model birkaç kusuru ile bizleri memnun etti. Uçak üzerinde Yüzbaşı Moizo'nun dümen üzerindeki ismi haricinde herhangi bir milliyet işareti veya bayrak bulunmaması modeli biraz yavan göstermiş olsa da tarihi bilgilere sadık kaldığımız için tatmin olmuş sayılırız.

İyi modeller

Özkan Türker © Mart 2012